Mutlu Olma Sanatı

Mutlu Olma Sanatı

“Yaratıkların en mutsuzu insandır.”

Arthur Schopenhauer

Böyle bir söz söyleyen, felsefenin kurucularından sayılan ustanın kitabı Mutlu Olma Sanatı ile ilgili ne yazılabilir? Aşkın Metafiziği kitabını evire çevire okuduk şimdiye kadar. Kitaptaki sözlerden alıntılamadığımız tek bir söz dahi kalmadı nerdeyse fakat kafa yorduğu her şeye ilkin kötü tarafından bakan, ele aldığı konuları genelde en zor yanlarıyla inceleyen ve üzerlerine kitaplar yazan Arthur Schopenhauer’ın Mutlu Olma Sanatı kitabı elinize geçtiğinde konuyu nasıl ele aldı acaba diye merak etmeden edemiyorsunuz!

1860’da Almanya’nın Frankfurt şehrinde doğan, Immanuel Kant’ın en çok değer verdiği öğrencisi olan Schopenhauer, Nietzsche’nin akıl hocasıydı. Felsefe adına yazdığı hemen hemen her şeyde Schopenhauer etkisine rastlanan Nietzsche nasıl oldu da ona söylenen hiçbir şeye inanmayan bu asık suratlı, mutsuz adamdan bu denli etkilendi? Bakmayın böyle bir soru sorduğuma çünkü Schopenhauer soru sorma disiplini üzerine kurulu olan felsefe bilimi içerisinde tüm soruları ortadan kaldıracak denli net bir felsefeciydi. Onu değerli kılan da buydu zaten. Ondan başka mutlu olma sanatı üzerine bu denli net bilgiler veren biri yeryüzüne gelmedi denilebilir rahatlıkla.

Mutluluğun Kaynağı

Schopenhauer hayat bilgeliği tamlamasıyla başlıyor söze ve eudaemonia sözcüğünü bizimle paylaşıyor. Eski Yunancada ‘mutluluk’ anlamına gelen erdemlere, anlamlı ve amaçlı bir hayat sürmeye dayalı mutlak mutluluk öğretisi olarak da anlamı genişletilen sözcük Schopenhauer felsefesinde kendine şöyle bir yer buluyor: Büyük bir feragatte bulunmadan ve kendini zapt etmeden, amaçları için olası araçları gözetmekten başka bir şey yapmayan diğerleri olmadan, nasıl olabildiğince mutlu yaşanabileceğini öğretir.

Felsefeci için en başta pozitif ve kusursuz bir mutluluğun imkansız olduğu önermesi yer alır elbet ve mutluluğa erişebilmek adına iki ana konudan bahseder.

Kendimize karşı davranışımıza ilişkin konular
Başka insanlara karşı davranışımıza ilişkin konular.

Fakat bu iki konu başlığından da önce insan mutluluğunun özünün ne olduğu ve bunun için neyin esas teşkil ettiği tartışılabilir. En başta neşeli mizaç durmaktadır ki bunu mutlu bir ruh hali ile acı ve sevinç kapasitesi belirler. Bunlar için vazgeçilmez koşul beden sağlığıdır. Üçüncü sırada iç huzur durmaktadır ve dördüncü olarak da dışsal şeyler çok küçük bir ölçü olarak bu denklem içerisindeki yerini alır.

Kurallar

Schopenhauer’a göre mutluluğun bu konuları gelişigüzel incelenemez. Bu yüzden 45 Hayat Kuralı ile mutluluk meselelerini derleyip toplar. Daha doğrusu denemek ister. Deneyelim diye de başlar zaten. Hepsi önemli olmakla beraber insanı mutlulukla ilgili en çok tökezleten bu kurallardan birkaç tanesini cımbızla çekip kısaca yazacağım.

Hayat Kuralı No.2 Kıskançlık: Hiçbir şey kıskançlık kadar uzlaşmasız ve acımasız değildir. Yine de kıskançlık uyandırmak için durmaksızın çaba harcarız!

Hayat Kuralı No.4 İsteklerin Mülkiyet İle İlişkisi: İnsan istemeyi aklından geçirmediği malların yokluğunu kesinlikle hissetmez, bunlar olmaksızın da tümüyle memnundur; öte yandan yüz kat daha fazlasına sahip bir başkası, istediği şey onda olmadığı için kendini mutsuz hisseder. Herkes, ulaşabilmesi muhtemel şeylerin ufkuna sahiptir!

Hayat Kuralı No.6 İnsan yapabileceklerini isteyerek yapmalı ve çekmesi gereken acıyı isteyerek çekmelidir.

Hayat Kuralı No.12 Güven Üzerine (Güven açısından Seneca’nın 105. Mektubu) “Fakat hiçbir şey insanın dikkat çekmeyecek şekilde davranması ve başkalarıyla pek az, kendisiyle bol bol konuşması kadar fayda sağlamaz”

Hayat Kuralı No. 18 Hiçbir ani durum karşısında büyük coşkuyla da büyük kedere de izin vermemeliyiz.

Hayat Kuralı No. 19 Öfke ya da nefreti kelimelerle ya da tavırlarla göstermek yararsızdır, tehlikelidir, akıllıca değildir, gülünçtür, bayağıdır.

Hayat Kuralı No. 29 Faal olmak, bir şeyler yapmak, hatta bir şey öğrenmek bile insanın mutluluğu için gereklidir.

Radikal bir kötümser olan Schopenhauer’ın mutluluk kuralları her konuda olduğu gibi gayet net. Her türlü oluşun kaynağı olan irade dünyadaki bütün kötülüklerin çıkış noktasıdır felsefecimize göre ve mutlu olmak bir sanattır. Herkes de sanatçı olamaz maalesef.

Can Yayınları Klasik Dizi’sinden yayımlanan Arthur Schopenhauer kitabı Mutlu Olma Sanatı’nı alıp okuyun lütfen.

Mutlu Olma Sanatı

Yazar: Arthur Schopenhauer

Yayınevi: Can Yayınları

Çeviri: Şebnem Sunar

Yayın Tarihi: Ekim 2019

Sayfa Sayısı: 53